Het verhaal over een amateurarcheoloog uit de Nederlandse geschiedenis.
Tjerk Vermaning was een amateurarcheoloog die de eerste Neanderthaler verblijfplaatsen in Noord-Nederland had ontdekt. Dit was een belangrijke bijdrage aan het begrijpen van de menselijke geschiedenis in Nederland. Later, na zijn ontdekkingen, is hij beschuldigd van bedrog wegens het vervalsen van zijn vondsten en het manipuleren van zijn vindplaatsen. Deze vondsten bestaan uit vuursteen artefacten die zijn gemaakt door Neanderthalers uit het midden-paleolithicum. Hij moest zich voor de rechter verantwoorden, maar het kon niet worden aangetoond dat hij deze vuursteenwerktuigen uit de oude steentijd had vervalst. Zowel enkele amateurs als enkele beroepsarcheologen zeiden dat de vondsten authentiek waren, terwijl anderen, beroepsarcheologen, denken dat de vondsten van Vermaning vals zijn. Deze controverse groeide uit tot een van de meest spraakmakende affaires in de Nederlandse archeologiegeschiedenis en duurt tot op heden voort.
Tjerk Vermaning weigerde zijn vondsten uit de prehistorie af te staan.
Hoe de droom van een bevlogen amateurarcheoloog werd tenietgedaan door een aantal beroepsarcheologen.
In 1965 en 1967 werden er Neanderthaler vuurstenen werktuigen gevonden door Tjerk Vermaning in Hijken en Hoogersmilde. Die vuursteenwerktuigen uit de prehistorie werden geclaimd door wetenschappers, en geclassificeerd als schatvondsten. Het zijn vondsten uit het Midden-Paleolithicum en van aanzienlijke historische waarde voor Nederland. Tjerk Vermaning probeerde aanvankelijk deze vondsten die hij had gevonden voor zichzelf te houden, maar was uiteindelijk verplicht om zijn vondsten af te staan. Echter, met zijn latere vondsten van Eemster wilde Vermaning dit niet herhalen en meldde daarom de vindplaats niet aan de autoriteiten. Na zijn Eemster-vondsten uit 1972, werd Vermaning in maart 1975 gearresteerd en aangeklaagd voor de verkoop van vervalste vuurstenen werktuigen aan de provincie Drenthe. Vanaf dat moment kwam de meest geruchtmakende affaire uit de archeologie van Nederland in het nieuws. Was het logisch dat Vermaning op deze manier probeerde financieel voordeel te behalen door valse artefacten te verkopen, gezien het feit dat hij gedwongen was om de echte artefacten uit Hijken en Hoogersmilde af te staan? Een vervalser die weigert zijn vondsten af te staan en later geen melding maakt, lijkt geen financieel gewin of aanzien na te streven. Het gebrek aan bewijs voor vervalsing en de onderbouwing van de beschuldiging roepen vraagtekens op. Uiteenlopende opvattingen, standpunten en hypothesen is een normaal en gezond onderdeel van wetenschappelijk onderzoek en discussie, maar tot op de dag van vandaag zijn nog steeds enkele beroeps en amateur-archeologen het oneens met elkaar over de vondsten van Vermaning. Deze website geeft uitleg waarom dit het geval is. Dit werpt een ander licht op de affaire die op 18 maart 1975 begon. In tegenstelling tot de meeste publicaties die de beschuldigingen van bedrog door Tjerk Vermaning als vaststaand feit presenteren, biedt deze website een nieuwe kijk op de gebeurtenissen die hebben geleid tot de omstreden reputatie van Vermaning. Er worden nieuwe inzichten en vergeten feiten aan het licht gebracht, waardoor de lezer wordt uitgedaagd om hun oordeel te heroverwegen.
De Waarheid achter de Vuursteen Artefacten.
Tjerk Vermaning heeft als amateurarcheoloog in Nederland veel erkenning gekregen vanwege zijn ontdekkingen, die zijn aangekocht door musea, en door publicaties in vaktijdschriften. Deze erkenning duurde echter tot een bepaald moment.
Na de rechtszaak kwam er een einde aan zijn carrière in de archeologie. De vuursteenwerktuigen uit het paleolithicum zouden volgens prof. Tjalling Waterbolk zijn vervalst. Dat kwam door twijfels van drs. Dick Stapert die de artefacten niet betrouwbaar en geloofwaardig vond. Er kwam een rechtszaak en Tjerk Vermaning werd vrijgesproken. Na de rechtszaak kon professor Waterbolk zich er niet bij neerleggen en kwam met een complottheorie. De vuursteenwerktuigen zouden volgens prof. Waterbolk door Ad Wouters zijn gemaakt in opdracht van Assian Bohmers om hem een hak te zetten. Bohmers zou De Vries van het B.A.I. hebben opgedragen om de stenen in de bodem te plaatsen, zodat Tjerk Vermaning ze kon vinden. Dit heeft geleid tot controverse in de archeologische wereld en tot beschuldigingen van frauduleuze praktijken gebaseerd op complottheorieën. Echter, na uitgebreid onderzoek en analyse van de vuurstenen werktuigen door vereniging Aktieve Praktijk Archeologen Nederland, was gebleken dat de werktuigen authentiek zijn en de vindplaatsen niet vervalst. Dit heeft de beschuldigingen van fraude enigszins ontzenuwd, maar de kwestie blijft nog altijd een punt van discussie en debat in de archeologische gemeenschap. In 2022 werd Tjerk Vermaning opnieuw beschuldigd van vervalsing, maar de bewijzen blijven speculatief. Wat leidt tot een hernieuwde discussie over de verdachtmaking met tegenstrijdigheden. Met het boek ¨Valsheid in Gesteente” dat in 2022 verscheen, proberen de auteurs en tevens de onderzoekers, de vuursteen artefacten van Tjerk Vermaning voorgoed als vervalsingen door te laten gaan. Na het verschijnen van die publicatie laten de APAN amateur- archeologen weten dat er opnieuw geen enkel bewijs is geleverd, aangezien er vele nuances en kanttekeningen te plaatsen zijn bij het onderzoek.
Het namaken van een vuistbijl in de experimentele archeologie is niet zo moeilijk. Met een beetje ervaring kan dit in een kwartier worden gedaan. Vervolgens kunnen de vuistbijlen langs slijpschijven worden gehaald om ze ouder te laten lijken. Dit kost ook niet veel moeite. Als Vermaning dit zou hebben gedaan, zouden zijn verdedigers hem niet hebben geholpen. De vuistbijlen vertonen alle eigenschappen die aantonen dat ze in de prehistorie zijn gemaakt. Sommige zijn zelfs op 70 cm diepte in ongestoorde grond gevonden. De verkleuring en infiltraties laten zien dat ze vele duizenden jaren in de bodem hebben gelegen. Op deze website wordt hier uitgebreid op ingegaan.
De Inspirerende Kracht van de Vuistbijl.
Waarom was Tjerk Vermaning zo gedreven om bewijs te vinden dat Neanderthalers in Noord-Nederland hadden gewoond?
Ongeveer 100.000 jaar geleden verloor een Neanderthaler zijn vuistbijl in de provincie Friesland. Amateurarcheoloog Hein van der Vliet vond die vuistbijl in 1939. Door het aanschouwen van die beroemde vuistbijl van Wijnjeterp, in de oudheidkamer van Gorredijk, raakte Tjerk Vermaning 1956 steeds meer geïnteresseerd in de archeologie over de Neanderthaler. Hij realiseerde zich dat er meer werktuigen uit het Midden-Paleolithicum te vinden waren en was vastbesloten om ze op te sporen. Die vuistbijl van Wijnjeterp heeft menige archeoloog geïnspireerd om zelf opzoek te gaan naar een dergelijk zeldzaam artefact.
Ook die eerste gevonden oude Vuistbijl in noord-Nederland, die van Wijnjeterp blijkt de gemoederen bezig te houden. Deze vuistbijlen uit het midden-paleolithicum in Noord-Nederland hebben niet alleen een bijzondere aantrekkingskracht, maar kunnen leiden tot juridische geschillen. Dit werd duidelijk toen Wouter van der Horst mogelijk, probeerde om na de affaire Vermaning publieke aandacht te krijgen met uitspraken over de vuistbijlen van Wijnjeterp. Echter, zijn moment van aandacht was van korte duur toen de kleinzoon van amateurarcheoloog Hein van der Vliet, het er niet bij liet zitten en een kort geding tegen Van der Horst aanspande. Hierdoor moest Van der Horst zijn beweringen intrekken, op last van de rechter.
De amateur die het in zijn eentje opnam tegen de universitaire archeologen.
Vermaning kwam vaak in het nieuws vanwege zijn bijzondere vondsten, en later vanwege beschuldigingen van het vervalsen van vuursteenwerktuigen. De media had altijd wel interesse in het nieuws rondom Vermaning en er is geen gebrek aan krantenartikelen over de amateur die het in zijn eentje opnam tegen de universitaire archeologen. Zelfs na zijn dood bleef hij regelmatig in het nieuws vanwege de beschuldigingen van vervalsing. Vermaning begon als hobby-archeoloog en verwierf bekendheid door zijn ontdekkingen en zijn uitgebreide kennis van de oude steentijd. In 1972 uitte hij publiekelijk zijn wens om een eredoctoraat te ontvangen, wat voor verdeeldheid zorgde tussen hem en academische archeologen. Ondanks de onderlinge spanningen hadden ze elkaar nodig, maar in 1975 kwam daar verandering in. Hij was buitenspel gezet.
Vermaning ontdekte Verblijfplaatsen van Neanderthalers in Drenthe.
▲ Tjerk Vermaning ontdekte het merendeel van zijn vondsten op landbouw akkers van het Drents-Friese keileemplateau. Waaronder de vuistbijl genaamd 'Het oog van Ravenswoud', die op 13 oktober 1974 is gevonden nabij het dorp Ravenswoud in Friesland. Tjerk Vermaning was een bekende verschijning op televisie, waar hij regelmatig te zien was met zijn bijzondere vondsten. Met financiële steun van negenduizend gulden die hij van het Anjerfonds kreeg, maakte Tjerk Vermaning in 1967 van zijn schip een museumschip. Het Drents Museum heeft geholpen bij de inrichting van de tentoonstelling. Het schip lag in de Drentse Hoofdvaart. Als gevolg van zijn gezondheid en de affaire, doet Vermaning in 1985 afstand van zijn vondsten en stopt hij met de archeologie. In 1986 verkoopt hij zijn omstreden verzameling, aan de oudheidkamer in Drachten. Een ander deel had hij al voor 120.000 gulden verkocht aan het Provinciaal museum in Assen. Het resterende deel van de werktuigen en fossielen, waaronder een opperarmbeen van een mammoet verkocht hij op een antiekbeurs in Emmen.
Wie was Tjerk Vermaning?
▲ Tjerk Vermaning had door de jaren heen, slechts verschillende Zündapp bromfietsen, waarmee hij eropuit trok om op zoek te gaan naar prehistorische vondsten op de Drents-Friese akkers. Het blijft een groot raadsel hoe Tjerk Vermaning honderden kilo's geschikt ruw vuursteen op zijn brommer over lange afstanden heeft weten te vervoeren om vuistbijlen mee te vervalsen, het is zeer onwaarschijnlijk dat hij dat heeft gedaan. Om de beschuldigingen vol te houden, wordt de amateurarcheoloog Ad Wouters, die Vermaning verdedigde in de rechtszaak, mede verdacht gemaakt omdat hij onder andere een auto had. Hij wordt na de rechtszaak door prof. Waterbolk gezien als een betere kandidaat om de verdachtmaking op af te schuiven. Historisch onderzoek pleit voor de onschuld van Wouters.
Deze website is opgericht in februari 2023 vanwege de ethische en morele kwesties rondom de stenen van Tjerk Vermaning. De beschuldigingen van vervalsing heeft geleid tot talloze vragen omtrent de geloofwaardigheid van de aantijgingen die in 2022 opnieuw ontstonden. Disclaimer: De informatie op deze website is gebaseerd op gegevens uit verschillende externe bronnen, die zijn geraadpleegd via internet, diverse publicaties, Het APAN-archief, het Nationaal Archief, NPO en gesprekken met direct betrokken personen. Hoewel er naar gestreefd is om de informatie accuraat en betrouwbaar weer te geven, kan het voorkomen dat deze niet altijd actueel is.